Trước ống kính camera cộng đồng

Hai người can dự đầu tiên có lẽ không biết mình đang “diễn xuất” trước ống kính camera. Một trong 2 người tới sau tuy cẩn thận ngó trước nhìn sau xem có ai quay phim không rồi mới “nhập cuộc” nhưng lại không nghĩ tới những chiếc camera an ninh mà người dân gắn để bảo vệ nhà hay cơ sở làm ăn của mình.

Ngày xưa, người ta hay nhắc tới cụm từ “mắt dân là mắt khóm”. Ngày nay, với sự phổ cập của các thiết bị có khả năng ghi hình – từ smartphone đến camera chuyên dụng cho hội họp, gọi video call hay camera an ninh – ai cũng có nguy cơ bị ghi hình ngay cả trong phòng kín. Với những chiếc web cam có nối internet, nguy cơ bị ghi hình do vô tình bật máy hay bị “tin tặc” xâm nhập mạng… là rất cao.

Các hộ gia đình ở một khu phố của quận 5, TP HCM cũng vừa đóng góp tiền để lắp đặt hệ thống camera an ninh cho khu phố khi gần đây xảy ra mấy vụ trộm cắp. Đây là những camera bổ sung cho hệ thống camera của công an trước đó đã gắn ở các hẻm lớn và các khu vực phức tạp.

Trên các đường phố, nhất là tại những giao lộ, từ lâu, người tham gia lưu thông không còn lạ với những camera giao thông đang miệt mài ngày đêm ghi hình. Có những địa phương còn cẩn thận gắn những bảng cảnh báo cho người dân biết ở khu vực đó có gắn camera.

Phổ biến nhất là những người sử dụng smartphone luôn có sẵn thiết bị ghi hình; không kể những người chuyên ghi hình cuộc sống như YouTuber, TikToker… luôn chĩa ống kính khắp nơi mình có mặt, những người dùng smartphone bình thường vẫn có thể ghi hình những vụ việc, cảnh tượng tình cờ xảy ra trước mắt. Giống như trong các bộ phim hình sự quốc tế, sự kết hợp của các camera giao thông và các camera an ninh của cơ quan, tổ chức và người dân có lợi ích rất lớn trong việc bảo vệ an ninh, trật tự xã hội, cụ thể là truy tìm tội phạm.

Tùy luật pháp của từng nước mà hình ảnh ghi từ các camera cộng đồng có được coi như bằng chứng tội phạm hay không? Tuy vậy, đây vẫn là nguồn dữ liệu quý giá để các cơ quan chức năng thu thập những chứng cứ, manh mối ban đầu phục vụ công cuộc điều tra của mình.

Vì vậy, cần có những quy định cụ thể, thậm chí pháp lý hóa việc sử dụng các hình ảnh ghi từ các hệ thống camera, cả từ cơ quan chức năng lẫn người dân. Bao giờ cũng vậy, việc tự ý phát tán hình ảnh của người khác lên mạng xã hội mà không được cho phép có thể bị xem là hành vi vi phạm quyền bảo mật thông tin cá nhân.

Đó là lý do mà mọi việc cần được quy định cụ thể trên tinh thần huy động và trân trọng sự giám sát xã hội của toàn thể cộng đồng. Giám sát cộng đồng vẫn phải tuân thủ các nguyên tắc cộng đồng và pháp luật hiện hành. Cộng đồng vẫn đang chờ có được sự rõ ràng và an tâm được bảo vệ khi tham gia giám sát cộng đồng.