Chính quyền Taliban ở Afghanistan đang đặt hy vọng vào Bắc Kinh trong việc biến mỏ đồng lớn thứ hai thế giới Mes Aynak trở thành nguồn thu ngân sách lớn khi họ đang bị các lệnh hạn chế làm tê liệt nền kinh tế.
Hiện nay, theo hãng tin AP, các tay súng đứng bên sườn thung lũng Mes Aynak, cách Kabul khoảng 40 km về phía Tây Nam, để canh gác các bức tượng phật cổ ngồi thiền trong vách núi. Nhưng cách đây 2 thập kỷ, trong lần đầu tiên Taliban nắm quyền ở Afghanistan, họ đã khiến thế giới phẫn nộ khi cài thuốc nổ cho nổ tung các tượng phật ở nhiều nơi trên đất nước với lời giải thích “những biểu tượng ngoại giáo cần phải bị thanh trừng”.
Trở lại nắm quyền lần này, Taliban đang có ý định bảo tồn những di tích vốn có niên đại khoảng 2.000 năm trước ở mỏ đồng Mes Aynak. “Bằng cách này chúng tôi có thể có được hàng tỉ USD đầu tư từ Trung Quốc” – Hakumullah Mubariz, chỉ huy an ninh của Taliban tại khu vực mỏ đồng, cho biết.
Các tay súng Taliban đứng gác ở thung lũng Mes Aynak, nơi có mỏ đồng trị giá khoảng 1.000 tỉ USD ở Afghanistan. Ảnh: AP
“Cú quay xe ngoạn mục” của Taliban cho thấy sức hấp dẫn của mỏ đồng Mes Aynak lớn đến chừng nào. Theo AP, trữ lượng mỏ đồng Mes Aynak lớn thứ hai thế giới, có trị giá ước tính 1.000 tỉ USD.
Do chiến tranh liên miên mà vùng đất giàu tài nguyên này trước đây chưa được khai thác. Hiện giờ có nhiều quốc gia bao gồm Iran, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc đang tìm cách đầu tư sau khi Mỹ rút quân.
“Bắc Kinh đã quyết đoán nhất, họ có thể trở thành cường quốc đầu tiên thực hiện một dự án quy mô lớn ở Afghanistan do Taliban kiểm soát và điều này có khả năng vẽ lại bản đồ địa chính trị của châu Á” – hãng AP nhận định.
Thực tế vào năm 2008, liên doanh Trung Quốc có tên MCC đã ký hợp đồng 30 năm với chính quyền cựu Tổng thống Afghanistan Hamid Karzai để khai thác mỏ đồng Mes Aynak với trữ lượng ước tính khoảng 12 triệu tấn. Dự án sau đó vướng vào các vấn đề về hậu cần và hợp đồng, cuối cùng liên doanh Trung Quốc cũng phải rời đi vào năm 2014 trong bối cảnh khắp Afghanistan liên tục diễn ra bạo lực.
Chỉ thời gian ngắn sau khi Taliban chiếm được Kabul hồi tháng 8 năm ngoái và củng cố quyền lực tại Afghanistan, tân quyền Bộ trưởng Khai thác và Dầu khí Shahbuddin Dilawar đã cho nối lại hợp tác với công ty nhà nước Trung Quốc.
Tượng phật cổ tại thung lũng Mes Aynak từng bị Taliban hủy họai cách đây 20 năm trước. Ảnh: AP
“Các cuộc đàm phán đang diễn ra hết sức suôn sẻ mà không gặp bất cứ trở ngại nào” – AP dẫn lời Đại sứ Trung Quốc tại Afghanistan cho biết.
Thỏa thuận tới khi khai thác đồng tại Mes Aynak cũng được đôi bên thống nhất sẽ “bảo vệ những di sản quan trọng vì đây là một phần của lịch sử Afghanistan” – ông Dilawar nhấn mạnh, đồng thời bác bỏ kế hoạch khai thác lộ thiên sẽ san phẳng hoàn toàn thung lũng.
Phương án khai thác hầm lò bị phía đối tác Trung Quốc MCC đánh giá là quá đắt. Bộ Văn hóa Afghanistan đã được giao nhiệm vụ trình một kế hoạch di dời các di tích – nhiều khả năng là đến Bảo tàng Kabul. “Chúng tôi đã chuyển một số hiện vật đến thủ đô Kabul và chúng tôi đang nghiên cứu để chuyển phần còn lại, vì vậy việc khai thác mỏ đồng Mes Aynak có thể bắt đầu” – ông Dilawar nói với AP.
Dự án khai thác giữa Afghanistan với Trung Quốc có thể sớm được bắt đầu. Không chỉ phía đối tác Bắc Kinh mà chính quyền Taliban cũng đạt nhiều mục đích: thu về lợi nhuận 250-300 triệu USD mỗi năm, tạo ra công ăn việc làm cho khoảng 3.000 – 4.000 lao động trực tiếp và khoảng 35.000 lao động gián tiếp.
Khu vực thung lũng Mes Aynak, cách thủ đô Kabul khoảng 40 km về phía Tây Nam. Ảnh: AP
Theo Báo Người Lao Động (www.nld.com.vn)